Antybiotykooporność jako istotny problem zdrowia publicznego

Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) „zdrowie publiczne” to nauka i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużania życia i promowania zdrowia przez zorganizowany wysiłek społeczeństwa.

Wprowadzenie do terapii w połowie lat 40-ych ubiegłego wieku antybiotyków spowodowało znaczące zmniejszenie śmiertelności z powodu zakażeń i pozwoliło na rozwój szeregu nowych gałęzi medycyny takich jak np. transplantologia, neonatologia, hematologia. Leki te znalazły także ważne zastosowanie w profilaktyce (np. gorączka reumatyczna, inwazyjna choroba meningokokowa, inwazyjna choroba pneumokokowa).

Po 80 latach stosowania antybiotyków oporność na nie stała się jednym z największych zagrożeń dla zdrowia publicznego i wyzwaniem nie tylko dla medycyny, weterynarii, ekonomii, ale także dla polityki. Raport opracowany w 2016r. przez jednego z najwybitniejszych ekonomistów na świecie Jima O’Neilla wraz z zespołem wskazuje, że jeśli nie rozpoczniemy natychmiastowych, intensywnych, wielosektorowych działań zmniejszających powstawanie i szerzenie się opornych na antybiotyki szczepów bakteryjnych to w 2050 r. może stracić życie z powodu zakażeń, wobec których nie ma skutecznej terapii aż 10mln ludzi. Tego typu ostrzeżenia nadeszły z wielu środowisk. Sytuacja jest niezwykle poważna wyrażona także w słowach Dame Sally Davies, naczelnego lekarza Wielkiej Brytanii.„[…] Oporność na antybiotyki grozi „katastrofą” zdrowotną porównywalną z terroryzmem, czy zmianami klimatu […]”

W 2019 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała antybiotykooporność za jedno z największych zagrożeń dla zdrowia publicznego. Za główną przyczynę powstawania i rozprzestrzeniania się opornych szczepów uważa się przede wszystkim nadużywanie i niewłaściwe stosowanie antybiotyków w medycynie, weterynarii oraz w hodowli zwierząt i roślin. Z tego względu konieczne jest podjęcie działań ograniczających stosowanie antybiotyków do sytuacji gdzie są one niezbędne.

Do końca 2020 r. funkcjonował Narodowy Program Ochrony Antybiotyków realizowany przez NIL, który dostarczał danych na temat antybiotykooporności wiodących patogenów człowieka i opracowywał rekomendacje dotyczące diagnostyki, terapii i profilaktyki zakażeń a także prowadził szereg warsztatów i spotkań edukacyjnych obejmujących tę tematykę. Od 2021 r. działania mające na celu ochronę antybiotyków realizowane są w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021–2025.

Jednym z głównych tematów Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczony w maju tego roku będzie problem antybiotykooporności i jak z nią walczyć. To wskazuje na ogromną wagę tego zagadnienia, jako jednego z najważniejszych do rozwiązania w obszarze zdrowia publicznego.